Chào các bạn, chắc hẳn nhiều người vẫn mơ hồ về khái niệm quant trading hay giao dịch định lượng là gì? Có thể khi bạn tìm kiếm trên google, có một số bài viết có mô tả về quant trading. Đa phần người viết những khái niệm này không phải là những nhà giao dịch định lượng thực chiến, họ chỉ được nghe lại hoặc xào xáo lại nội dung trên internet.
Hôm nay MosQuant rất vui được chia sẻ với mọi người khái niệm về quant trading dựa trên quá trình nghiên cứu thực tế. Sẽ có rất nhiều thiếu xót cũng như ý kiến chủ quan, mong mọi người xem đây như một bài viết tham khảo.
MosQuant bắt đầu nghiên cứu giao dịch định lượng từ 11/11/2021, thời điểm đó mục tiêu rất đơn giản: “làm sao để giao dịch có lợi nhuận?”. Sau khoảng 2 năm nghiên cứu và thực nghiệm, MosQuant cũng đạt được một số kết quả nhất định như sau: 5 chiến lược giao dịch tạo ra lợi nhuận, thực hiện hơn 10 ngàn giao dịch mỗi năm, khối lượng giao dịch đạt hơn 100 triệu đô la mỗi năm, …
1. Khái niệm
MosQuant muốn giải thích khái niệm về giao dịch định lượng (quant trading) giống như việc leo bậc thang, càng leo càng cao, tầm nhìn càng rõ.
1.1. Leo bậc thứ nhất
Quant Trading đơn giản là việc viết ra một phần mềm rồi sử dụng phần mềm đó giao dịch để kiếm lợi nhuận. Giao dịch được thực hiện trên các thị trường tài chính như mua bán cổ phiếu, forex hoặc crypto (tiền điện tử), …
1.2. Leo bậc thứ hai
Làm thế nào để viết ra phần mềm này? Cấu trúc của nó như thế nào? Cách sử dụng ra sao?
Về cơ bản thường phần mềm này sẽ có 2 thành phần chính: bộ tín hiệu và bộ giao dịch.
Bộ tín hiệu sẽ cung cấp các thông tin liên quan đến các chỉ số giao dịch như giá mua, giá bán, thời điểm vào/ra lệnh, tỉ lệ rủi ro, tỉ suất lợi nhuận,...
Bộ giao dịch sẽ dựa vào thông tin từ bộ tín hiệu để thực hiện các nghiệp vụ giao dịch.
Tại sao lại nói thường phần mềm này sẽ có 2 thành phần? Vì có những chiến lược sẽ chỉ có bộ tín hiệu, việc thực hiện giao dịch sẽ do con người thực hiện, MosQuant gọi đây là hệ thống giao dịch bán tự động. Còn đa phần các phần mềm đều có 2 thành phần và hoạt động tự động hoàn toàn.
Vậy tại sao lại phải sử dụng con người trong các hệ thống giao dịch định lượng vì có nhiều nghiệp vụ giao dịch trong chiến lược cụ thể đó chưa được hỗ trợ api để thực hiện kết nối với phần mềm.
1.3. Leo bậc thứ 3
Làm thế nào để tạo ra được bộ tín hiệu và bộ giao dịch?
Bộ tín hiệu gồm 2 thành phần chính: bộ thu nạp dữ liệu và bộ phân tích dữ liệu. Bộ thu nạp dữ liệu lấy dữ liệu từ lịch sử giao dịch của tất cả các loại tài sản trong nhiều năm. Bộ phân tích dữ liệu sử dụng các công thức toán học từ đơn giản tới phức tạp, sử dụng xác suất thống kê để phân tích dữ liệu từ bộ thu nạp để cho ra những tín hiệu giao dịch.
Bộ giao dịch được tạo ra dựa trên tín hiệu từ bộ tín hiệu, bộ giao dịch có thể rất đơn giản hoặc rất phức tạp tùy vào dữ liệu mà nó nhận được. Cơ bản bộ giao dịch thực hiện việc mua và bán.
1.4. Leo bậc thứ 4
Tín hiệu thế nào là đúng? giao dịch thế nào là đúng?
Tín hiệu đúng trong quant trading là tín hiệu được xây dựng hoàn toàn dựa trên toán học, xác suất thống kê, … gọi chung nó là khoa học. Không phải là trực giác, không phải là kẻ vẽ trên biểu đồ (chart) giao dịch. Tính đúng đắn phải được chứng minh bằng con số và toán học.
Rất nhiều người mắc sai lầm khi xây dựng tín hiệu, họ tính toán sai lầm về xác suất, ví dụ như sau: 5 lần nến đỏ thì nến thứ 6 khả năng cao sẽ là nến xanh, hoặc 100 lần nến đỏ thì khả năng cao nến thứ 101 sẽ là nến xanh. Hoặc nếu khối lượng giao dịch tăng vọt mà giá không thay đổi thì khả năng sẽ đảo chiều, … MosQuant đã gặp rất nhiều các giả định sai lầm kiểu như vậy.
Các giả định sai lầm sau khi cho vào backtest (kiểm tra lại) dữ liệu đều cho ra kết quả là 50/50. Nếu không thể chứng minh bằng toán học thì rất có thể bạn sẽ mắc sai lầm với trực giác của mình.
Sau khi đã có một tín hiệu đúng, vậy làm sao để giao dịch đúng? Việc giao dịch đúng có rất nhiều yếu tố tác động nhưng cơ bản nhất đó là tỉ lệ thắng trên số lần giao dịch. Bạn phải thực hiện trên số lượng lớn lần giao dịch (1000 giao dịch) trải dài trong 1 khoảng thời gian nhất định (có thể lên tới 3 tháng). Tỉ lệ thắng đúng >= 95%.
Việc giao dịch sai lầm cũng rất dễ xảy ra, khi bạn thực hiện quá ít số lần giao dịch, giống với việc bạn tung đồng xu, tung 10 lần có thể có đến 8 lần ngửa, nhưng khi tung 1000 lần sẽ thấy ngửa sấp 50/50. Về lý thuyết này bạn có thể tìm hiểu thêm về “Luật Số Lớn".
1.5. Leo bậc thứ 5
Trên thị trường có hàng tỷ tỷ dữ liệu thì tập trung vào dữ liệu nào để khai thác?
Có khá nhiều trường phái sử dụng dữ liệu để khai thác, MosQuant tập trung khai thác vào sự thiếu hiệu quả của thị trường. Đây chính là triết lý hay cốt lõi nghiên cứu của MosQuant.
Có vô vàn dữ liệu và ở trong đó có vô vàn những dữ liệu thể hiện sự thiếu hiệu quả của thị trường mà chúng ta có thể khai thác. Nói về sự thiếu hiệu quả của thị trường, MosQuant sẽ nói rõ hơn ở một bài viết khác.
Có thể ví dụ cơ bản về biểu hiện của sự thiếu hiệu quả của thị trường được áp dụng ở các chiến lược như chênh lệch giá, chiến lược tần suất cao (hft), … Xin phép không thể nói thật kĩ ở phần này vì có nhiều thông tin riêng tư của MosQuant không thể công khai.
2. Quant Trading có phải một chiến lược giao dịch mới không?
Quant Trading đã xuất hiện trên thế giới hơn 35 năm. Người được cho là nổi tiếng nhất trong giới là Jim Simons (bạn có thể xem tại đây). Ông thành lập ra quỹ Huy Chương năm 1988 và đã tạo ra hơn 100 tỷ đô lợi nhuận.
Chắc các bạn mới chỉ biết đến quỹ đầu tư của Warren Buffett và nghĩ rằng đó là một quỹ lớn nhất thế giới. Nhưng hãy xem thống kê 10 quỹ giao dịch định lượng lớn nhất thế giới dưới đây:
Vì các quỹ giao dịch định lượng họ khá kín tiếng và bí ẩn, có thể bạn đang giao dịch cùng với các nhà giao dịch định lượng mà không hay biết. Phần lớn các giao dịch thực hiện tại Phố Wall của Mĩ đều xuất phát từ các công ty giao dịch định lượng.
3. Nghề Quant Trader có tương lai không? Và cần những kỹ năng gì?
Ở Mĩ hay Châu Âu, nghề Quant Trader có mức đãi ngộ rất cao nhưng ở Việt Nam nó còn khá mới mẻ. Có thể nhiều team làm nhưng chỉ dừng ở mức đội nhóm nhỏ, chưa trở thành những tổ chức chuyên nghiệp.
Ở 1 công ty Quant Trading sẽ chia làm nhiều bộ phận, bạn không cần phải giỏi tất cả các kỹ năng. MosQuant sẽ nêu ra các kỹ năng mà 1 công ty Quant Trading cần:
- Thành thạo ít nhất 1 ngôn ngữ lập trình (Java, Go, Python, C, C++, …)
- Xây dựng hệ thống giao dịch tự động hóa
- Khả năng khai thác, nghiên cứu và phân tích dữ liệu
- Khả năng quản trị rủi ro
- Tư duy đổi mới, luôn sẵn sàng cho những thử thách mới
4. Ưu nhược điểm của Quant Trading
4.1. Ưu điểm
Loại bỏ cảm xúc của con người (điều này cực kì quan trọng, nếu giao dịch 1 triệu lần, sẽ có ít nhất 1 lần con người mắc lỗi, nhưng với máy tính thì không, nó không bao giờ mắc lỗi). Cảm xúc trong giao dịch có thể gây thiệt hại cực kì lớn và nguy hiểm.
Bộ máy nhân sự tinh gọn, không cần quá đông, chỉ cần chất lượng, mọi việc đã được tự động hóa hết.
Lợi nhuận đường dài vượt trội.
Lợi thế cạnh tranh rất lớn so với các trader giao dịch thủ công.
Xây dựng ra hệ thống giao dịch, phân tích độc quyền.
4.2. Nhược điểm
Rất khó để bắt đầu, nếu như bạn không có người dẫn dắt hoặc một động lực đủ lớn, chưa kể đến việc liệu bạn có khả năng không?
Hiện ở Việt Nam không có công ty nào tuyển nhân sự về Quant Trading, sắp tới duy nhất chỉ có MosQuant tiên phong tuyển dụng trong lĩnh vực này.
Tài liệu nghiên cứu ít, chung chung. Nếu tìm sách về Quant Trading thì rất hiếm, ở Việt Nam có duy nhất 1 cuốn về Quant Trading của tác giả Hoàng Tùng.
5. Tổng kết
Qua bài viết này hy vọng mọi người hiểu thêm được phần nào về Quant Trading. Những gì trong khuôn khổ của bài viết này mới chỉ là một phần rất nhỏ về Quant Trading. MosQuant đã cố gắng tinh gọn lại để nó có thể gần gũi với mọi người.
MosQuant rất muốn phát triển cộng đồng về Quant Trading Việt Nam nơi mọi người có thể chia sẻ, giao lưu và học hỏi lẫn nhau. MosQuant sẽ tiếp tục viết, tiếp tục chia sẻ những trải nghiệm về Quant Trading của mình trong những năm qua, mong mọi người sẽ đón nhận.
“Quant Trading là một sự nghiệp thú vị dành cho những con người đặc biệt.” - Founder of MosQuant.
